A • B • C • D • E • F • G • H • I • J • K • L • M • N • O • P • R • S • T • U • W • Y • Z • Ż
Absorpcja
(pochłanianie) - proces przemiany energii promienistej w inną formę energii w wyniku wzajemnego oddziaływania z materią.
Adaptacja
Proces przystosowania się narządu wzroku do zmiennych warunków oświetleniowych.
Akomodacja
Zmiana skupienia soczewki w gałce ocznej umożliwiająca zogniskowanie obserwowanego obrazu na siatkówce.
Astygmatyzm
Wada wzroku (soczewki lub rogówki oka) cechująca się zaburzoną symetrią obrotową oka. Elementy optyczne miarowego oka są symetryczne względem jego osi. Jeżeli oko ma większą szerokość niż wysokość, to soczewka i rogówka zamiast skupiać światło w okrągłym obszarze siatkówki, będzie tworzyć obraz rozmazany w jednym z kierunków. Pacjent z astygmatyzmem będzie np. widział obraz nieostro w pewnych obszarach pola widzenia.
B
Barwa światła
Barwa w znaczeniu subiektywnym (mówimy wtedy o barwie postrzeganej) jest cechą widzenia umożliwiającą rozpoznawanie w obiektach o tej samej wielkości, kształcie i strukturze takiej różnicy jaką może wywołać różnica widmowego składu promieniowania. Jest to zatem cecha pozwalająca ustalić różnice w jakości widzenia.
W znaczeniu obiektywnym stosuje się termin barwa psychofizyczna. Jest charakterystyką promieniowania pozwalającą rozpoznać taką różnicę jaką może wywołać różnica widmowego składu promieniowania. Jest to zatem jakościowa cecha promieniowania.
Bin
Grupa diod przetestowana i posortowana (zazwyczaj już na etapie produkcji) pod względem:
- emitowanego strumienia świetlnego
- temperatury barwowej (dotyczy diod emitujących białe światło)
- długości fali (dotyczy diod emitujących światło kolorowe)
- napięcia przewodzenia
(- współczynnika oddawania barw)
C
Ciało czarne
Inaczej promiennik zupełny, promiennik Plancka jest to idealny promiennik temperaturowy; całkowicie pochłania padające na niego promieniowanie, niezależnie od długości fali, kierunku padania i jego polaryzacji.
Cień
Obszar, do którego nie dochodzi światło, w wyniku pojawienia się nieprzeźroczystej przeszkody na drodze promieni świetlnych.
D
Darklight
W dosłownym tłumaczeniu "ciemne światło" - oprawa oświetleniowa wyposażona w wybłyszczany raster, najczęściej paraboliczny; zadaniem takiego rastra jest ograniczenie wysyłania światła na boki w celu zmniejszenia odbicia światła z opraw w monitorach komputerowych.
Dioda elektroluminescencyjna
Dioda emitująca światło, szerzej znana jako dioda LED (Light Emitting Diode), jest bezpośrednim przekształceniem energii elektrycznej w światło (zjawisko elektroluminescencji). Istnieją dwa typy architektury dla diod elektroluminescencyjnych.
Diody LED "5mm" - są to diody małej mocy, często 0,1W. Ich strumień świetlny ma zwykle około 2lm. Diody te są używane jako wskaźniki świetlne w komputerach, urządzeniach gospodarstwa domowego, czy wyświetlaczach telefonów przenośnych.
Diody LED o dużej mocy (od około 1W) - ich strumień świetlny ma zwykle około 35 lm dla diody białej 1 W i dochodzi do 50 lm dla diod czerwonych i bursztynowych (dane na rok 2007). Diody te znajdują zastosowanie w sygnalizacji świetlnej, ekranach LCD, światłach hamowania w samochodach oraz w oprawach oświetleniowych.
Dioptria
Jednostka miary zdolności skupiającej soczewki. Jest ona określana jako odwrotność ogniskowej wyrażonej w metrach. Z tego powodu soczewka o ogniskowej wielkości 1 metra ma zdolność skupiającą równą 1 dioptrii (-1 dioptrię w wypadku, gdy jest to soczewka wklęsła), a ogniskowa rzędu 25 centymetrów ma zdolność skupiającą równą 4 dioptrie, itd.
Downlight
Mała oprawa skupiająca światło w kierunku "z góry", najczęściej wmontowana w sufit.
Dyfrakcja
Ugięcie fali - zjawisko fizyczne zmiany kierunku rozchodzenia się fali na krawędziach przeszkód oraz w ich pobliżu. Zjawisko zachodzi dla wszystkich wielkości przeszkód, ale wyraźnie jest obserwowane dla przeszkód o rozmiarach porównywalnych z długością fali.
Dyfrakcja używana jest do badania fal oraz obiektów o niewielkich rozmiarach, w tym i kryształów, ogranicza jednak zdolność rozdzielczą układów optycznych.
Długość fali
Odegłość pomiędzy dwoma punktami fali będącymi w tej samej fazie drgań. Najczęściej mierzy się ją jako odległość pomiędzy szczytami fali. Różnym długością fal z zakres promieniowania widzialnego odpowiadają różne barwy postrzeganego światła.
E
Elektroluminescencja
Luminescencja spowodowana działaniem pola elektrycznego na gaz lub ciało stałe. Zjawisko to jest wykorzystywane w diodach elektroluminescencyjnych.
F
Fluorescencja
Jeden z rodzajów luminescencji – zjawiska emitowania światła przez wzbudzony atom lub cząsteczkę. Zjawisko uznaje się za fluorescencję, gdy po zaniku czynnika pobudzającego następuje szybki zanik emisji w czasie około 10−8 s. Gdy czas zaniku jest znacznie dłuższy, to zjawisko jest uznawane za fosforescencję.
Fosforescencja
Jeden z rodzajów fotoluminescencji; zjawisko świecenia niektórych substancji światłem własnym, wywołane uprzednim naświetleniem (lub napromieniowaniem pokrewnego rodzaju) z zewnątrz. Czas trwania fosforescencji jest relatywnie długi – od stosunkowo dużych części sekundy do wielu godzin, a mierzalny może być nawet po wielu miesiącach.
Fosforescencja różni się od pokrewnego zjawiska – fluorescencji, polegającej na natychmiastowym wyemitowaniu własnego światła w całości, przy czym granica pomiędzy oboma tymi zjawiskami jest trudna do ustalenia.
Fotoluminescencja
Luminescencja spowodowana działaniem energii świetlnej na gaz lub ciało stałe.
Fotometr
Przyrząd przeznaczony do pomiaru wielkości świetlnych.
Fotometria
Nauka zajmująca się pomiarami wielkości charakteryzujących promieniowanie widzialne.
Fotosynteza
Proces, w którym rośliny przy udziale chlorofilu zamieniają energię świetlną na energię chemiczną, potrzebną do wytworzenia glukozy z dwutlenku węgla i wody. Powstały przy tym tlen wydalany jest na zewnątrz.
G
Goniofotometr
Przyrząd przeznaczony do pomiaru rozkładu przestrzennego wielkości świetlnych, np. źródła światła.
H
Halogen
Patrz - lampa halogenowa.
Helioterapia
Leczenie za pomocą promieniowania słonecznego.
I
Iluminacja
Pojęcie stosowane na określenie artystycznego oświetlenia budowli światłem sztucznym.
Interferencja
Zjawisko powstawania nowego, przestrzennego rozkładu amplitudy fali (wzmocnienia i wygaszenia) w wyniku nakładania się (superpozycji) dwóch lub więcej fal. Warunkiem interferencji fal jest ich spójność, czyli korelacja faz, amplitudy i częstotliwości.
J
Jaskra
Choroba oczu wynikająca ze zwiększonego ciśnienia śródgałkowego; objawami mogą być bóle oczu i zaburzenia widzenia.
Jaskra
Choroba oczu prowadząca do postępującego i nieodwracalnego uszkodzenia nerwu wzrokowego i komórek zwojowychsiatkówki i co za tym idzie pogorszenia lub utraty wzroku. Głównym czynnikiem powodującym uszkodzenie nerwu wzrokowego w jaskrze jest nadmierny wzrost ciśnienia wewnątrz gałki ocznej.
Jaskrawość
Fizyczny odpowiednik luminancji; wrażenie wzrokowe polegające na tym, że powierzchnia wydaje się być mniej lub bardziej jasna (ciemna, jaskrawa).
K
Kąt ochrony
Kąt uzupełniający do kąta wypromieniowania bezpośredeniego.
Kąt rozsyłu światła
[°] - określa jak szeroko emitowane jest światło. Przy obrotowo-symetrycznym rozsyle strumienia świetlnego, jest to kąt między osią lampy a kierunkiem światłości, której wartość wynosi 50% światłości maksymalnej.
Kąt rozwarcia wiązki
Kąt w płaszczyźnie przechodzącej przez oś wiązki, w zakresie którego światłość spada do określonej wartości procentowej swojej maksymalnej wartości. Przeważnie jest to 50%.
Kąt wypromieniowania bezpośredniego
Kąt między osią pionową a pierwszą linią obserwacji, z której obserwator nie widzi źródeł światła ani powierzchni o dużej luminancji.
Kontrast
Stosunek różnicy luminancji obserwowanego obiektu L0 i luminancji tła Lt do luminancji tła:
Koszt TCO
Całkowity koszt pozyskania, instalowania, użytkowania, utrzymywania i pozbycia się, a więc obejmuje on wszystkie koszty ponoszone przez cały okres życia źródła światła lub w czasie jego eksploatacji, tj. koszty zakupu, wymiany
źródeł światła i wydatki na energię elektryczną. Obecnie lampy LED są opłacalne ze względu na ich długą trwałość i niskie zużycie energii.
Krótkowzroczność
Jedna z najczęściej spotykanych wad refrakcyjnych wzroku polegająca na tym, że tor optyczny oka nieprawidłowo skupia promienie świetlne. Oko miarowe, to takie, które bez żadnego napięcia mięśni, a więc bez akomodacji, skupia równoległe promienie światła dokładnie na siatkówce, czyli dla obiektu nieskończenie odległego na siatkówce pojawi się jego ostry obraz. W oku krótkowzrocznym równoległe promienie ogniskowane są przed siatkówką.
Kurza ślepota
Patrz - ślepota zmierzchowa.
L
Lampa
Urządzenie elektryczne wykonane w celu wytwarzania światła.
Lampa fluorescencyjna
Patrz - świetlówka.
Lampa halogenowa
Rodzaj elektrycznego źródła światła. Jest to żarówka z żarnikiem wolframowym, wypełniona gazem szlachetnym z niewielką ilością halogenu (czyli fluorowca, np. jodu), który regeneruje żarnik, przeciwdziałając jego rozpylaniu, a tym samym ciemnieniu bańki od strony wewnętrznej.
Lampa indukcyjna
Lampa działająca w oparciu o zasadę funkcjonowania niskoprężnej lampy rtęciowej, jednak bez zastosowania elektrod. Jonizacja gazu w przestrzeni wyładowczej uzyskiwana jest w procesie indukcji elektromagnetycznego pola wysokiej częstotliwości.
Lampa metalohalogenkowa
Lampa wyładowcza, w której światło powstaje w wyniku promieniowania mieszaniny par metalu (np. rtęci) i produktów rozkładu halogenków (np. halogenków talu, indu albo sodu).
Lampa o gorącym zapłonie
Lampa o gorącej katodzie, w której zaświecenie wymaga uprzednio podgrzania elektrod.
Lampa o zimnym zapłonie
Lampa wyładowcza o konstrukcji nie wymagającej podgrzania elektrod w celu zapłonu.
Lampa rtęciowa
Patrz - niskoprężna lampa rtęciowa lub wysokoprężna lampa rtęciowa.
Lampa rtęciowo-żarowa
Lampa zawierająca w tej samej bańce rurkę wyładowczą wysokoprężnej lampy rtęciowej oraz skrętkę lampy żarowej, połączone szeregowo.
Lampa sodowa
Patrz - niskoprężna lampa sodowa lub wysokoprężna lampa sodowa.
Lampa żarowa
Lampa, w której światło wytwarzane jest poprzez podgrzanie jednego elementu (najczęściej jest to skrętka wolframowa) do momentu żarzenia. Podgrzanie jest skutkiem przepuszczenia przez skrętkę prądu elektrycznego. Lampa ta popularnie zwana jest żarówką.
Laser
Przyrząd do wytwarzania bardzo wąskiej wiązki światła; światło lasera charakteryzuje się bardzo dużą monochromatycznością, kierunkowością rozchodzenia się i innymi szczególnymi własnościami fizycznymi.
LED
Patrz - dioda elektroluminescencyjna.
Lumen
(łac. światło lub pochodnia) - jednostka fotometryczna strumienia świetlnego. Strumień świetlny to całkowita moc światła emitowana przez źródło światła ocenianą przy pomocy czułości widmowej oka.
Luminancja
[cd/m2]) – w uproszczeniu jest to odczucie jaskrawości. Nie jest ona wielkością podawaną przez producentów diod LED, jednak jest to niezwykle ważny parametr z punktu widzenia techniki świetlnej. Luminancja zależy ściśle od światłości oraz wymiarów źródła światła (powierzchni emitującej światło). Diody LED w porównaniu do większości źródeł światła mają bardzo małe rozmiary, a zatem i ogromną luminancję. Z tego też powodu w większości produktów komercyjnych błędem jest stosowanie źródeł światła LED bez przesłon lub kloszy ograniczających olśnienie.
Luminescencja
Zjawisko świecenia gazu lub ciał stałych bez podnoszenia ich temperatury (w przeciwieństwie do świecenia termicznego, którego przykładem są włókna żarówki).
Luminofor
Substancja wykazująca luminescencję pod wpływem oddzia ływania na nią promieniowania nadfioletowego, świetlnego lub innych czynników.
M
Majaczenie światła
Poświata, która może być zauważona na zewnątrz wiązki światła; jest ona wywołana rozproszeniem światła w atmosferze.
N
Nadwzroczność
(pot. dalekowzroczność) - druga obok krótkowzrocznościnajczęściej spotykana wada refrakcyjna wzroku. Jest wynikiem zbyt małych rozmiarów przednio-tylnych oka (zbyt krótką gałką oczną) w stosunku do jego siły łamiącej lub niewystarczającą siłą łamiącą układu optycznego oka (np. zbyt płaską rogówką) w stosunku do jego długości.
Oko miarowe, to takie, które bez żadnego napięcia mięśni ocznych, a więc bez akomodacji, skupia równoległe promienie światła dokładnie na siatkówce, czyli dla obiektu nieskończenie odległego na siatkówce pojawi się jego ostry obraz. Inaczej jest w oku nadwzrocznym. Jeśli dalekowidz nie napnie mięśni ocznych, tzn. nie użyje akomodacji, to równoległe promienie ogniskowane są za siatkówką. Aby ostro widzieć przedmioty odległe, dalekowidz musi akomodować, a chcąc widzieć ostro przedmioty z bliska, musi akomodować jeszcze mocniej. Stałe napięcie akomodacji może prowadzić do zaburzeń w całym układzie mięśniowym oka, łącznie z zezem. Zakres ostrego widzenia zależy od wielkości wady i amplitudy akomodacji, która zmniejsza się z wiekiem.
Napięcie przewodzenia
[V] - napięcie, przy którym dioda elektroluminescencyjna zaczyna przewodzić i emitować światło. Napięcie przewodzenia większości diod ściśle zależy od przepływającego prądu (zwiększa się wraz ze wzrostem prądu przewodzenia) oraz temperatury złącza, na którą wpływ mają m.in. temperatura otoczenia, jakość chłodzenia układu itp. Im wyższa temperatura złącza, tym wyższe napięcie przewodzenia, a więc i moc elektryczna pobierana przez LED.
Napięcie wsteczne
[V] - minimalne napięcie przebicia, powyżej którego następuje przebicie elektryczne, nieodwracalnie niszczące diodę.
Natężenie oświetlenia
Iloraz strumienia świetlnego 
padającego na elementarną powierzchnię S, zawierającą dany punkt, do wartości tej elementarnej powierzchni:
Niskoprężna lampa rtęciowa
Lampa zawierająca pary rtęci, pokryta warstwą luminoforu lub bez niej, w której ciśnienie cząstkowe par podczas pracy nie przekracza 100 Pa.
Niskoprężna lampa sodowa
Lampa zawierająca pary sodu, w której ciśnienie cząstkowe par podczas pracy nie przekracza 5 Pa.
O
Odbicie
Zmiana kierunku promieniowania przez powierzchnię, bez zmiany jego częstotliwości.
Odbicie kierunkowe
Odbicie bez rozproszenia, odpowiadające prawom optyki geometrycznej.
Odbicie kierunkowo-rozproszone
Odbicie częściowo kierunkowe i częściowo rozproszone.
Odbicie rozproszone
Odbicie w różnych kierunkach, przy którym odbicie kierunkowe nie występuje w skali makroskopowej.
Oko
Narząd przetwarzający promieniowanie widzialne w impulsy nerwowe, które przekazywane są do mózgu.
Olśnienie
Warunki widzenia powstałe na skutek niewłaściwego rozkładu, bądź zakresu luminancji, bądź też występowania zbyt dużych kontrastów, powodujące uczucie przykrości i niewygody, lub obniżenie zdolności rozpoznawania szczegółów, lub przedmiotów, lub oba te wrażenia jednocześnie.
Olśnienie bezpośrednie
Olśnienie spowodowane przez świecące powierzchnie znajdujące się w polu widzenia.
Olśnienie odbiciowe
Olśnienie spowodowane przez odbicie światła od obserwowanej powierzchni do oka obserwatora.
Olśnienie pośrednie
Patrz - olśnienie odbiciowe.
Olśnienie przeszkadzające
Polega na zakłócaniu czynności wzrokowej i niekoniecznie związane z uczuciem niewygody.
Olśnienie przykre
Olśnienie powodujące uczucie przykrości i niewygody widzenia oraz niekoniecznie związane z zakłóceniem czynności wzrokowej.
Oprawa oświetleniowa
Urządzenie służące do rozsyłania, filtrowania lub przekształcania światła lampy lub lamp w niej zawartych, które zawiera niezbędne elementy do mocowania i ochrony lamp oraz przyłączenia ich do sieci zasilającej.
Oświetlenie awaryjne
Oświetlenie przewidziane do stosowania w niektórych przypadkach podczas zaniku oświetlenia podstawowego.
Oświetlenie bezpieczeństwa
|
Rodzaj oświetlenia awaryjnego, które umożliwia bezpieczne zakończenie, a w niektórych wypadkach kontynuację wykonywanych czynności. Według normy średnie natężenie oświetlenia bezpieczeństwa na płaszczyznach roboczych nie powinno być mniejsze od: |
Oświetlenie ewakuacyjne
|
Rodzaj oświetlenia awaryjnego umożliwiający łatwe i pewne wyjście z budynku w czasie zaniku oświetlenia podstawowego. Według normy, natężenie oświetlenia musi wynosić nie mniej niż 0,5 lx. Powinno się pojawić w okresie nie dłuższym niż 2 sekundy. |
|
|
Oświetlenie miejscowe
Oświetlenie niektórych przestrzeni (np. miejsc pracy) z uwzględnieniem szczególnych potrzeb oświetleniowych, w celu zwiększenia natężenia oświetlenia, uwidocznienia szczegółów, itp.
Oświetlenie ogólne
Oświetlenie przestrzeni bez uwzględnienia szczególnych wymagań dotyczących oświetlenia niektórych jej części.
Oświetlenie podstawowe
Oświetlenie przewidziane do danego rodzaju pomieszczenia, urządzenia lub czynności w normalnych warunkach pracy.
Oświetlenie złożone
|
Oświetlenie składające się z oświetlenia ogólnego i oświetlenia miejscowego. |
P
Pochłanianie
Patrz - absorbcja.
Prąd przewodzenia
[mA]) – jest to zazwyczaj nie jedna wartość, a zakres wartości dopuszczalnego prądu zasilania diod. Prąd przewodzenia markowych diod mocy może zawierać się w bardzo szerokim zakresie, a dopuszczalny prąd maksymalny może być nawet wielokrotnością prądu znamionowego, np. dopuszczalne prądy przewodzenia diod XP-G firmy CREE wahają się od 350 do 1500 mA. Parametr ten odnosi się do prądu stałego, dlatego wielu producentów oznacza go jako DC forward current.
Promieniowanie
Proces emisji i przenoszenia energii w postaci fal elektromagnetycznych.
Promieniowanie monochromatyczne
Promieniowanie przenoszące energię przy wykorzystaniu jednej długości fali np. promieniowanie widzialne lamp sodowych niskoprężnych przenoszące niemal całą moc na jednej długości fali 590nm.
Promieniowanie podczerwone
(ang. IR) to promieniowanie elektromagnetyczne o długości fal pomiędzy promieniowaniem widzialnym a falami radiowymi. Duże dawki podczerwieni, a zwłaszcza o długości fali od 780 do 3000 nm wnikają głęboko pod ludzką skórę i mogą prowadzić do problemów zdrowotnych. Lampy LED nie emitują promieniowania podczerwonego.
Promieniowanie UV
Promieniowanie elektromagnetyczne, które jest niewidzialne dla ludzikiego oka i może być przyczyną problemów zdrowotnych. Lampy LED nie wytwarzają promieniowania UV.
Promieniowanie złożone
Promieniowanie przenoszące energię przy wykorzystaniu wielu długości fal z zakresu widzialnego, którego szczególnym przypadkiem jest promieniowanie ciągłe, którego moc rozłożona jest na wszystkie długości fal przedziału 380 – 780nm.
Punkt pomiaru temperatury Tc
Znajduje się w określonym miejscu na obudowie lampy, aby w prosty sposób określić zachowanie termiczne lampy w oprawie oświetleniowej. Zgodność z temperaturą w punkcie Tc oznacza, że żaden element urządzenia zasilającego nie
jest narażony na nadmierną temperaturę. Punkt Tc jest również wykorzystywany do określenia dopuszczalnych rezerw temperatury dla oprawy oraz maksymalnej temperatury otoczenia, w której można używać danej oprawy.
Płaszczyzna robocza
Powierzchnia odniesieniowa wyznaczona płaszczyzną, na której zwykle wykonywana jest praca. Jeśli nie wynika to z odmiennego usytuowania stanowisk pracy lub ich ograniczonych względnych wymiarów, za powierzchnię roboczą przyjmuje się poziomą płaszczyznę na wysokości 0,85 metra od podłogi, ograniczoną ścianami pomieszczenia, zaś w strefach komunikacyjnych powierzchnię podłogi lub schodów.
R
Ra (Wskaźnik oddawania barw)
Określa jakość oddawania barw sztucznych źródeł światła. Oznacza się go symbolem Ra. Jego maksymalna wartość to 100, która definiuje, że obserwowane przedmioty prezentują się w swoich naturalnych, niezafałszowanych kolorach w
świetle wytwarzanym przez źródło światła. Taką wartość mogą osiągać zwykłe żarówki. Typowa wartość dla LED to Ra 80, ale może ona także osiągnąć wartość Ra 90 lub wyższą.
Raster
Osłona oprawy wykonana z elementów przeświecalnych lub nieprzeświecalnych i rozmieszczonych w taki sposób, aby ukryć lampy przed bezpośrednim widzeniem ich w określonym kącie.
Reflektor
Urządzenie, w którym zjawisko odbicia zastosowane zostało w celu zmiany przestrzennej dystrybucji strumienia świetlnego ze źródła światła.
Refrakcja
Zmiana kierunku rozchodzenia się fali (załamanie fali) związana ze zmianą jej prędkości, gdy przechodzi do innego ośrodka. Zmiana prędkości wiąże się ze zmianą długości fali, podczas gdy częstotliwość pozostaje stała.
Rezystancja termiczna
[°C/W]) – opór, jaki stawia dany materiał, w przenoszeniu temperatury do innego materiału. W odniesieniu do diod LED określa się zazwyczaj rezystancję termiczną pomiędzy złączem a padem termicznym, padem termicznym a podłożem, np. modułem LED, lub radiatorem, np. w przypadku struktur matrycowych, oraz pomiędzy radiatorem apowietrzem.
Równomierność oświetlenia
(Na danej powierzchni) jest to stosunek natężenia oświetlenia najmniejszego do średniego na tej powierzchni.
Rozpraszanie światła
(fal elektromagnetycznych), zjawisko oddziaływania światła z materią, w wyniku którego następuje zmiana kierunku rozchodzenia się światła, z wyjątkiem zjawisk opisanych przez odbicie i załamanie światła. Wywołuje złudzenie świecenia ośrodka.
Rozróżnia się rozpraszanie światła:
sprężyste – podczas rozpraszania nie następuje zmiana energii (częstotliwości) światła,
niesprężyste – podczas rozpraszania zmienia się energia (częstotliwość) światła.
Rozszczepienie światła
Rozszczepienie w fizyce to zjawisko rozdzielenia się fali na składowe o różnej długości.
Rozszczepienie światła jest wynikiem ogólniejszego zjawiska fizycznego zwanego dyspersją, które określa zjawiska zachodzące dla fal na skutek zależności prędkości rozchodzenia się fali w ośrodku od częstotliwości fali.
S
Skuteczność świetlna
[lm/W]) – stosunek strumienia świetlnego emitowanego przez określone źródło światła do pobieranej przez nie energii elektrycznej. Dzisiejsze skuteczności białych diod LED wahają się od 60 do nawet 160 lm/W, a niektórzy producenci mają już w swoich laboratoriach diody o skuteczności świetlnej przekraczającej 230 lm/W.
Ś
Ślepota
Całkowite lub znaczne zaburzenie widzenia. Ślepota może być spowodowana wadami oka lub chorobami i uszkodzeniami naturyneurologicznej lub mechanicznej. Zaburzenie to może mieć charakter nabyty (np. w wyniku uszkodzenia oczu) lub wrodzony (jako niedorozwój oka będącego narządem wzroku).
Ślepota barw
Zwana też zaburzeniem rozpoznawania barw (często ogólnie i mylnie nazywana daltonizmem), u ludzi jest niezdolnością do spostrzegania różnic pomiędzy niektórymi lub wszystkimi barwami, które normalnie są dostrzegane przez inne osoby. Ślepota barw jest zazwyczaj wadą wrodzoną, uwarunkowaną genetycznie, dziedziczoną recesywnie w sprzężeniu z chromosomem X. Z tego też powodu znacznie częściej dotyczy mężczyzn (ok. 1,5%) niż kobiet (ok. 0,5%).
Ślepota zmierzchowa
Wada wzroku, polegająca na zaburzeniu widzenia w warunkach słabego oświetlenia. Jest jednym z początkowychobjawów retinopatii barwnikowej. Powstaje ona wskutek upośledzenia czynności pręcików w siatkówce oka. Osoby dotknięte ślepotą zmierzchową nie widzą przy słabym oświetleniu. Większość ptaków (w tym kury) ma upośledzenie widzenia w warunkach słabego oświetlenia i stąd potoczna nazwa wady.
S
Soczewka
Element optyczny z dwoma powierzchniami refrakcyjnymi, z których przynajmniej jedna jest wypukła lub wklęsła. W lampach LED zadaniem soczewki jest skupienie lub rozproszenie światła, a więc określenie kąta świecenia.
Sortowanie LED zgodnie z parametrami
W procesie produkcji nowoczesnych, bardzo wydajnych LED tolerancje produkcyjne są nieuniknione, w tym również nawet najdrobniejsze odchylenia w parametrach. Z tego powodu półprzewodniki są sortowane i klasyfikowane po zakończeniu produkcji zgodnie z ich cechami kolorów i skutecznością. Wszystkie LED, które mają podobne parametry są umieszczane w tym samym pojemniku. Im mniejsza tolerancja, tym lepsza jakość jest systemów, które składają się z więcej niż jednej LED.
Spotlight
Mały projektor emitujący skoncentrowaną wiązkę światła, najczęściej o kącie nie większym niż 20 stopni.
Ś
Średnia trwałość
Średnia trwałości poszczególnych lamp działających w standardowych warunkach (50% zepsutych/uszkodzonych = średnia trwałość).
S
Starczowzroczność
Pogorszenie widzenia na bliskie odległości, wynikające ze zmniejszenia lub utraty zdolności akomodacji oka. Jest to proces fizjologiczny wynikający ze starzenia się organizmu, powodujący zmniejszenie elastyczności gałek ocznych i dotyczy osób zarówno z nadwzrocznością, krótkowzrocznością, jak i bez żadnej z tych wad wzroku.
Starter
Potoczna nazwa zapłonnika do świetlówek.
Statecznik
Urządzenie pracujące w obwodzie elektrycznym z lampami wyładowczymi, służące głównie do stabilizowania prądu wyładowania.
Strumień świetlny
[lm]) – całkowita ilość (moc) światła, które źródło wypromieniowuje we wszystkich kierunkach. Należy przy tym zwrócić uwagę, że jest to parametr podawany przy ściśle określonych warunkach laboratoryjnych, m.in. przy temperaturze złącza TJ=25°C. W rzeczywistych systemach strumień ten będzie się zawsze nieco różnił ze względu na przeważnie wyższą temperaturę złącza, niestabilność parametrów zasilania diody lub odchyłki parametrów poszczególnych egzemplarzy diod. Wielkość ta odnosi się również do względnej czułości widmowej oka przy widzeniu fotopowym (dziennym), określającym pracę ludzkiego oka w warunkach normalnych, czyli przy ilości światła wystarczającej do pełnego wykorzystania możliwości zmysłu wzroku. Często popełnianym błędem jest podawanie sumarycznego strumienia świetlnego diod jako całkowitego strumienia świetlnego oprawy, który ze względu na spadek jasności związany ze stratami na termice, optyce (soczewkach i/lub kloszu), sterowaniu i zasilaniu jest w rzeczywistości znacznie mniejszy.
Ś
Światło
Światło (promieniowanie widzialne) jest to ta część widma elektromagnetycznego, która powoduje bezpośrednio wrażenia wzrokowe. Dla lamp LED typowa temperatura barwowa mieści się w przedziale od 2700 K do 6500K.
Temperatura barwowa światła definiowana jest przez porównanie z tak zwanym „ciałem czarnym“ i ilustrowana jest na krzywej Plancka. Temperatura barwowa światła jest to temperatura ciała czarnego, które wytwarza światło o takiej samej barwie jak źródło rozpatrywane.
Światłość
Iloraz strumienia świetlnego , wysyłanego przez źródło w elementarnym kącie przestrzennym w zawierającym dany kierunek, do wartości tego elementarnego kąta
Świetlówka
Lampa wyładowcza, w której światło wytwarzane jest przez wzbudzenie warstwy luminoforu, przy pomocy promieniowania ultrafioletowego, wytworzonego podczas wyładowania. Potocznie nazywana jest również jarzeniówką.
T
Tęcza
Barwny łuk, który powstaje wskutek załamania, rozszczepienia i całkowitego odbicia światła słonecznego w kropelkach wody znajdujących się w atmosferze; często nad łukiem głównym w kolorach od czerwonego na zewnątrz do fioletowego wewnątrz można zaobserwować drugi, mniej intensywny, łuk o barwach o odwrotnej kolejności.
Temperatura barwowa
Temperatura ciała czarnego, w której wysyła ono promieniowanie o tej samej chromatyczności co promieniowanie rozpatrywane. Innymi słowy, jest to obiektywna miara wrażenia barwy danego źródła światła. Norma PN-EN 12464-1 wprowadza następujące przedziały:
temperatura barwowa poniżej 3300 K - barwa ciepła,
temperatura barwowa 3300 K - 5300 K - barwa neutralna,
temperatura barwowa powyżej 5300 K - barwa chłodna.
Oznaczenie Tc . Używane są również symbole Tb oraz Tk.
Temperatura złącza
[°C]) – właściwie maksymalna temperatura złącza, której producenci systemów LED nie powinni przekraczać i która powinna być uwzględniona w procesie projektowania produktu. Co więcej, nie powinno się doprowadzać do sytuacji, w której temperatura złącza byłaby bliska wartości maksymalnej. Ma to duży wpływ na żywotność diod LED i ich skuteczność świetlną, a przekroczenie tej wartości lub praca w temperaturze zbliżonej do niej mogą trwale uszkodzić diodę.
Transformatory
Niskonapięciowe lampy wymagają zastosowania zewnętrznego transformatora. Rozróżnia się tradycyjne (magnetyczne) transformatory i elektroniczne. Więcej informacji na ten temat można znaleźć w arkuszach z danymi technicznymi dotyczącymi poszczególnych produktów.
Transmisja
Inaczej przepuszczanie - część światła, która w wyniku wzajemnego oddziaływania z materią nie zostanie odbita i pochłonięta, i zostaje przez tę substancję przepuszczona. W zależności od substancji, światło może zostać w niej dodatkowo rozproszone np. w kloszach mlecznych dla opraw oświetleniowych.
Trwałość LED
Lampy LED charakteryzują się wyjątkowo długą trwałością. Jednakże ilość wytwarzanego światła zmniejsza się wraz z upływem czasu. Trwałość lamp LED to czas eksploatacji, w czasie którego lampy LED wytwarzają więcej niż 70 % początkowej ilości strumienia świetlnego.
Trwałość średnia
Czas, po upływie którego, co najmniej 50% zainstalowanych źródeł światła (w reprezentatywnej grupie) wciąż świeci.
Trwałość użytkowa
Okres czasu, w którym źródła światła spełniają określone kryteria związane ze spadkiem strumienia świetlnego źródeł i/lub ich wygasaniem (przepalaniem się). Przykładowo trwałość użytkowa 80% wynosząca 16 tyś. godzin oznacza, że przy danej grupie źródeł światła sumaryczny spadek mocy świetlnej po czasie 16 tyś. godzin ich świecenie nie będzie większy jak 20% mocy świetlnej początkowej. Spadek mocy świetlnej systemu wynika zarówno z faktu spadku strumienia poszczególnych źródeł światła jak i ich wygasania. Trwałość ta określa czas, po którym powinna nastąpić grupowa wymiana źródeł światła.
U
Urządzenie zapłonowe
Urządzenie elektryczne, które zapewnia odpowiednie warunki potrzebne do zapoczątkowania wyładowania.
Użyteczny czas życia diody
Czas po którym strumień świetlny diody spada o 30%, czyli do 70% swojej początkowej wartości. Parametr ten został tak określony, ponieważ taka zmiana jasności świecenia diody jest już zauważalna dla ludzkiego oka. Używane w technice oświetleniowej diody charakteryzują się użytecznym czasem życia na poziomie 30 000 – 50 000h, jednak najlepsze diody przy odpowiednim zasilaniu i chłodzeniu mogą pracować do 70 000h, a nawet 100 000h.
V
Volt
Jednostka w układzie SI napięcia elektrycznego, oznaczana literą V. Niskonapięciowe lampy LED (12 V) działają z transformatorami.Wysokonapięciowe lampy LED mogą zaś działać w zakresie napięcia sieciowego (od 220V do 240 V).
W
Wat
W układzie SI to jednostka mocy, a w zwykłych żarówkach używano jej do określania mocy. Jako że nowoczesne energooszczędne źródła światła i lampy LED zużywają o wiele mniej energii, osiągając jednocześnie taką samą jasność, wydzielana moc nie ma już tak dużego znaczenia. Obecnie ważniejsze są wartości strumienia świetlnego podanego w lumenach.
Wiązka świetlna
|
Zbiór kierunków, w których rozchodzą się promienie świetlne wyemitowane z reflektora (kąt przestrzenny, zwykle wąski, w którym rozprzestrzeniany jest strumień świetlny reflektora). |
|
|
Widmo optyczne
Obraz powstały w wyniku rozłożenia światła na składowe o różnych długościach fali.
Widmo optyczne absorpcyjne
Widmo światła przechodzącego przez substancję pochłaniającą fale o określonych długościach.
Widmo optyczne ciągłe
Widmo promieniowania temperaturowych źródeł światła np. żarówki.
Widmo optyczne emisyjne
Widmo emitowane przez źródło światła.
Widmo optyczne pasmowe
Widmo charakteryzujące cząsteczki związku chemicznego; emitowane jest przez lampy wyładowcze działające na zasadzie pobudzania cząstek chemicznych do świecenia.
Widzenie fotopowe (widzenie dzienne)
Termin oznaczający pracę ludzkiego oka (widzenie) w warunkach normalnych, czyli takich przy których natężenie światła pozwala na maksymalne wykorzystywanie narządu wzroku np. w dzień. W rozpoznawaniu bodźców świetlnych biorą wówczas udział wyłącznie czopki.
Widzenie mezopowe (widzenie zmierzchowe)
Termin oznaczający pracę ludzkiego oka (widzenie) w warunkach przejściowych, czyli takich przy których do rozpoznawania bodźców świetlnych używane są zarówno czopki jak i pręciki np. o zmierzchu.
Widzenie skotopowe (widzenie nocne)
Termin oznaczający pracę ludzkiego oka (widzenie) w warunkach skrajnie niekorzystnych, czyli takich przy których do rozpoznawania bodźców świetlnych używane są wyłącznie pręciki np. w nocy. Pręciki pozwalają tylko na widzenie achromatyczne czyli w skali szarości.
Widzenie stereoskopowe
(widzenie binokularne) – dwuoczna percepcja głębi i odległości, rodzaj postrzegania wzrokowego umożliwiający ocenianie odległości do widzianych przedmiotów. Zdolność widzenia stereoskopowego występuje najczęściej u drapieżników. Jest też charakterystyczna dla ssaków naczelnych w tym małp i ludzi.
Wizualizacja komputerowa iluminacji
Realistyczne odtworzenie, w przestrzeni wirtualnej komputera, efektu iluminacji obiektu, określone na podstawie modelu geometrycznego obiektu i symulacji emisji światła z opraw oświetleniowych i jego oddziaływania z powierzchniami świetlnymi.
Wskaźnik oddawania barw
|
(Określany symbolem "Ra") - miara zgodności wrażenia barwy przedmiotów oświetlonych danym źródłem światła z wrażeniem barwy tych samych przedmiotów oświetlonych iluminantem odniesieniowym w określonych warunkach. |
Wskaźnik statecznikowy strumienia
Stosunek strumienia świetlnego wypromieniowanego przez lampę odniesienia, działającą ze statecznikiem badanym, do strumienia świetlnego wypromieniowanego przez tę samą lampę, gdy działa ze statecznikiem odniesienia.
Współczynnik oddawania barw
Określa jak wiernie postrzegane są barwy przedmiotów oświetlane danym źródłem światła. Wyraża się on liczbą z zakresu od 0 (dla światła monochromatycznego) do 100 (dla światła białego) i im wyższy tym barwy są lepiej oddawane. Najczęściej spotykane symbole tego parametru: CRI lub Ra.
Współrzędne chromatyczne
diagram CIE xy lub CIE 1931 – dwuwymiarowe przedstawienie barw służące do opisu poszczególnych binów (grup diod posortowanych według rozrzutu poszczególnych parametrów), ponieważ za pomocą tych dwóch współrzędnych chromatycznych można przedstawić na diagramie CIE xy wszystkie istniejące barwy o określonej jasności, w tym barwy światła białego.
Wydajność świetlna
Stosunek emitowanego przez źródło światła strumienia świetlnego do pobranej energii elektrycznej. Jednostką skuteczności świetlnej jest lumen/wat [lm/W].
Wydzielanie ciepła
W odróżnieniu od tradycyjnych źródeł światła, produkty LED przetwarzają dużą ilość energii elektrycznej na światło. Jednakże nawet w przypadku nowoczesnych lamp LED duża część zużytej energii wydzielana jest w postaci (niepożądanego) ciepła. W technologii LED tkwi ogromny potencjał, jeśli chodzi o dalszą redukcję wydzielania ciepła.
Wysokoprężna lampa rtęciowa
Lampa zawierająca pary rtęci, pokryta warstwą luminoforu lub bez niej, w której ciśnienie cząstkowe podczas pracy dochodzi do 105 Pa.
Wysokoprężna lampa sodowa
Lampa zawierająca pary sodu, w której ciśnienie cząstkowe podczas pracy jest rzędu 104 Pa.
Z
Zaćma
Inaczej katarakta – choroba oczu prowadząca do zmętnienia soczewki, jest jedną z przyczyn ślepoty.
Zapłonnik
Urządzenie służące do zapłonu lamp wyładowczych poprzez podgrzanie elektrod lub przepięcie w obwodzie ze statecznikiem.
Ż
Żarnik
Przewodnik w formie włókna, zazwyczaj z wolframu, który wskutek przepływu prądu elektrycznego jest nagrzewany do stanu żarzenia.
Z
Zasilacze
Obwody, które przetwarzają napięcie sieciowe w prąd stały potrzebny do działania LED.
Załamanie światła
Zmiana kierunku promienia świetlnego podczas jego przejścia z jednego ośrodka do drugiego.
Zez
Wada oczu objawiająca się osłabieniem mięśni ocznych, co powoduje zmianę kąta patrzenia jednego oka względem drugiego. Efektem zeza jest zaburzenie widzenia stereoskopowego.
Zjawisko Purkinjego
Zjawisko przy którym ulega zmianie jaskrawość różnych barw. Występuje ono przy bardzo niskim poziomie oświetlenia, gdy czopki przestają już funkcjonować, a działanie przejmują pręciki, które są czulsze na krótszą długość fali. Kolory niebieskie stają się wtedy jaśniejsze w porównaniu z barwami czerwonymi. Zjawisko to zostało odkryte w 1825 roku przez czeskiego fizjologa o nazwisku Johann Evangelista Purkinje.
Ź
Źródło światła
Przedmioty, które widzimy, mogą same wysyłać światło lub odbijać światło padające na nie. Te, które same emitują światło nazywamy źródłami światła.
Partnerzy
